Grzyby
Opieńki
Sezon na opieńki trwa od września do połowy listopada. Te pospolite grzyby występują w umiarkowanych lasach w całej Azji, Ameryce Północnej i Europie, gdzie rosną na martwym lub umierającym drewnie. Opieńki można spotkać w zasadzie wszędzie – w lasach, w parkach i ogrodach. Grzyby te porastają kępkami drzewa iglaste i liściaste i pniaki. W polskich lasach występuje 5 gatunków opieniek − północna, maczugowata, żółtotrzonowa, miodowa i ciemna.
Ze względu na smak i właściwości, największą estymą cieszą się opieńki miodowe (Armillaria mellea). Opieńka miodowa to grzyb z rodzaju Armillaria. Nazwa Armillaria pochodzi od łacińskiego słowa armillaria, które oznacza bransoletę i nawiązuje do szerokiego, trwałego, przypominającego skórę pierścienia przymocowanego do górnej części trzonu większości opieniek. Z kolei rodowód polskiej nazwy „opieńki” nawiązuje do sposobu wyrastania owocników wokół pni drzew.
Opieńka miodowa to grzyb jadalny zwiastujący nadchodzącą zimę. Owocniki spotkać można od września do listopada. Występują gromadnie, czasami wręcz masowo. Na początku sezonu na pniach drzew pojawiają się miodowożółte kapelusze, które z czasem rozpościerają się, przybierając brązowo-wiśniowy odcień. Młode okazy na spodniej stronie kapelusza mają cienkie, białe blaszki, które z czasem ciemnieją. Grzyb ten, choć typowo miodowy, ma raczej zmienny wygląd i czasami ma kilka ciemnych, owłosionych łusek w pobliżu środka, promieniście ułożonych. Blaszki są początkowo białe, czasem stają się różowożółte lub odbarwiają się z wiekiem, są przymocowane do trzonu pod kątem prostym. Wysyp zarodników jest biały. Trzon ma zmienną długość, która maksymalnie może dochodzić do 20 centymetrów. Z początku jest włóknisty i ma gąbczastą konsystencję, ale później staje się pusty w środku. Jest cylindryczny i zwęża się u podstawy, gdzie jest złączony z trzonami innych grzybów w kępie. Do górnej części trzonu przymocowany jest szeroki, skórowaty pierścień. Ma aksamitny brzeg i żółtawy puch pod spodem i rozciąga się na zewnątrz jako biała częściowa zasłona chroniąca blaszki w młodych okazach. Miąższ kapelusza jest białawy, ma słodkawy zapach i smak z nutą goryczy.
Rekordowe opieńki
Opieńka jest największym (pod względem zajmowanej powierzchni) organizmem żyjącym na Ziemi. Opieńka ciemna (Armillaria ostoyae) odkryta w 2001 r. w Malheur National Forest w Górach Błękitnych (ang. Blue Mountains) we wschodnim Oregonie zajmowała powierzchnię 900 ha, czyli obszar ok. 1220 boisk piłkarskich!
Kania
Czym jest kania? - Wygląd
Kapelusz
To chyba najbardziej charakterystyczne miejsce tego grzyba. Kapelusz kani przypomina parasol przyozdobiony piórami sowy. Prezentuje się niezwykle pięknie. Motyw kapelusza kani wykorzystywany był w malarstwie, a malarze chętnie odzwierciedlali go na swoich obrazach. Kapelusze czubajki kani mają średnicę 10-40 cm. W przypadku młodych grzybów kapelusz kulisty, a następnie staje się duży i płaski. Wygląda niczym rozłożony parasol. Młode owocniki mają brązową barwę, co czyni je wyjątkowymi. W późniejszym czasie stają się płowe, a często nawet białe. Garb tego grzywa pozostaje jednak niezwykle płaski i ma ciemnobrązową barwę. Pod spodem kapelusza zauważalne są białe blaszki.
Trzon
Trzon tego grzyba mierzy nawet 50 cm! Jego grubość może sięgać aż 2,5 cm. Jest to cecha niezwykle charakterystyczna dla tego grzyba, gdyż prezentuje się on dostojnie i wygląda masywnie na tle innych gatunków grzybów. Podstawa kani jest bulwiasta, a trzon w tym miejscu ma około 5 cm. Na samej górze zauważyć można kremowy pierścień, który jest ruchomy. Bardzo szybko i bez wysiłku odłamuje się od reszty grzyba, dlatego należy zachować szczególną ostrożność.
Miąższ
Kolor miąższy kani to kolor biały. Jest niezwykle gąbczasty i miękki. W trzonie często jest włóknisty i w dotyku jest zdrewniały. Trzon najczęściej nie jest spożywany i zostanie wyrzucony. Można powiedzieć, że jest nieprzydatny pod względem kulinarnym. Kania charakteryzuje się delikatnym, orzechowym smakiem i grzybowym aromatem, który swoją wonią zachwyca nozdrza i sprawia, że jedzenie kani staje się nieziemską przyjemnością.
Muchomor sromotnikowy
Muchomor sromotnikowy uważany jest za najbardziej trującego grzyba w Polsce. Owocnik muchomora sromotnikowego zawiera w sobie kilka różnych substancji trujących. Grzyb ten jest tak toksyczny, że nie warto się do niego zbliżać. Poznaj objawy zatrucia.
Muchomor sromotnikowy – wygląd
Muchomor sromotnikowy ma przyjemny aromat, który zwabia różne owady. O dziwo są one odporne na jad sromotnikowy. Swoim wyglądem przypomina gołąbka zielonkawego, czubajkę kani i gąskę zielonkę. Z powodu zielonkawego owocnika dochodzi do śmiertelnie niebezpiecznych pomyłek.
Pojawia się on w lasach liściastych i mieszanych. Nie ma on pierścienia i pochewki. Owocnik muchomora sromotnikowego ma ok. 10 cm szerokości. Młode okazy mają kształt półkolisty, a starsze dzwonkowaty, a z czasem rozpostarty.
Ma on barwę białozieloną. Skórka muchomora sromotnikowego schodzi bardzo łatwo. Kapelusz jest rozłożysty i lekko zagłębiony w środku. Ma on kolor zielonkawy z różnymi domieszkami brązu, bieli, żółci lub szarości. Blaszki muchomora sromotnikowego są białe i dość gęsto ułożone.
Trzon ma ok. 10 cm wysokości i 2 cm grubości. Miąższ ma białą barwę, która nie zmienia koloru w wyniku urazów.
Pieczarka
Gdzie rosną pieczarki?
Pieczarki to grzyby głównie hodowlane. Uprawia się je w specjalnych halach uprawowych, gdzie utrzymywane są optymalne warunki do ich wzrostu. A pieczarka potrzebuje odpowiedniej temperatury i dostępu świeżego powietrza. Brak tego ostatniego powoduje, że rozrasta się twardy trzon grzyba, a nie jędrny i najbardziej lubiany kapelusz. Pieczarki można sobie również wyhodować w domu - pamiętając o zapewnieniu grzybom odpowiednich warunków. Na łąkach i nieużytkach można spotkać dziko rosnące pieczarki, czasem wyrastają także w ogrodzie. Pamiętajmy jednak, że zanim przyrządzimy grzyby, należy się upewnić, że to rzeczywiście są pieczarki. Powinny mieć biały trzon i kapelusz, a pod kapeluszem różowo-beżową blaszkę.
Rodzaje pieczarek
Na rynku dostępne są trzy rodzaje pieczarek uprawnych:
Pieczarki białe - są najpopularniejsze w Polsce. Występują w wielu rozmiarach - od małych minipieczarek wielkości paznokcia do okazałych egzemplarzy wielkości dziecięcej dłoni. Jak nazwa wskazuje są koloru białego z beżowymi blaszkami.
Pieczarki brązowe - o brunatnych łebkach i intensywnym aromacie. Znakomicie nadaje się do potraw o intensywnym smaku.
Pieczarka portobello - mają "przybrudzone" i znacznie większe od popularnej białej pieczarki kapelusze (nawet do 10 cm średnicy). Są też od nich jędrniejsze i znakomicie przyjmują inne smaki.
Pieczarki portobello: co to za grzyby?
Co zrobić z portobello? Zapiekane grzyby portobello z camembertem
Właściwości pieczarek
Wbrew temu, co przez wiele lat twierdzono, pieczarki to znakomite źródło składników odżywczych. Zaliczane są do żywności funkcjonalnej, czyli takiej, która oprócz odżywiania organizmu, wpływa na niego wzmacniająco. A pieczarki mają się czym pochwalić. Zawierają wartościowe białko, są źródłem błonnika pokarmowego (najwięcej jest go w pieczarkach białych) i dobrze przyswajalnych tłuszczów. Ponadto wraz z nimi dostarczamy organizmowi potasu, selenu, miedzi i jodu oraz witaminy A,E, z grupy B oraz D (zwłaszcza pieczarki brązowe).
Gołąbka
Gołąbek jadalny jest jednym z najsmaczniejszych grzybów należących do rodziny gołąbkowatych. W Polsce jest bardzo pospolity i ceniony przez zbieraczy za przyjemny i łagodny smak.
Sezon
Gołąbek jadalny rośnie od czerwca do października.
Występowanie
Gołąbek jadalny występuje w lasach iglastych, liściastych i mieszanych. Najczęściej można go spotkać w lasach pod dębami, bukami, sosnami i świerkami. Rośnie pojedynczo lub w małych grupach po kilka sztuk. Występuje na całym kontynencie Europejskim.
Wygląd
Owocnik gołąbka jadalnego osiąga średnicę od 4 do 12 cm. U młodych osobników ma kształt półkulisty, z czasem staje się wypukły. Dojrzałe grzyby mają owocniki rozpostarte i płaskie, z wyraźnym wgłębieniem po środku. Brzeg kapelusza początkowo ma tępy i gładki, u starszych egzemplarzy pojawia się na nim słabe i krótkie karbowanie. Ma czerwony lub brązowoczerwony kolor. Często pokryty jest różowymi lub fioletowymi plamami. Na środku może mieć ciemniejszy lub jaśniejszy odcień. Starsze osobniki mogą przyjmować barwę zieloną, orzechową lub ochrową. Czasem zdarza się, że ulegają całkowitemu odbarwieniu. Charakterystyczną cechą owocnika jest brak skórki na jego brzegu na szerokości do 2 mm. Reszta pokryta jest suchą, matową, prawie gładką skórą, która w wilgotną pogodę robi się lśniąca. U niektórych grzybów może być promieniście żyłkowana.
Blaszki gołąbka jadalnego są gęsto ułożone i niezbyt szerokie. Często rozwidlają się przy trzonie, natomiast przy brzegu kapelusza są zaokrąglone. Charakteryzują się dość dużą łamliwością i kruchością. Mają biały lub kremowy kolor, czasami widać na nich niebieski połysk. U starszych okazów na ostrzach pojawiają się rdzawe plamki. Wraz z wiekiem grzyba blaszki stają się rzadsze.
Trzon gołąbka jadalnego osiąga wysokość od 3 do 7 cm. i grubość od 0,5 do 3 cm. Ma cylindryczny kształt i jest zwężony u podstawy. U młodych osobników jest twardy, jędrny i pełny, u starszych wewnątrz staje się watowaty i pojawiają się w nim komory. Początkowo jest gładki, z czasem zaczynają się na nim pojawiać zmarszczki, pokrywa go siateczka i robi się chropowaty. Ma biały kolor, który wraz z wiekiem grzyba nabiega jasnoróżową barwą. U podstawy jest żółty, kremowy lub ochrowy. Czasem trafiają się egzemplarze pokryte rdzawymi plamkami.
Gołąbek jadalny przypomina wyglądem trującego gołąbka wymiotnego. Grzyby te różnią się przede wszystkim smakiem – gołąbek wymiotny jest ostry i nieprzyjemny, natomiast gołąbek wyborny ma łagodny i orzechowy smak. Ponadto miąższ gołąbka wymiotnego ma różowe odbarwienia i owocowy zapach.
Innym podobnym grzybem jest trujący gołąbek buczynowy, który różni się od swojego kuzyna nieprzyjemnym smakiem oraz zabarwionym na różowo miąższem o owocowym zapachu.
Gołąbka jadalnego można też pomylić z jadalnym gołąbkiem oliwkowozielonym. Różnica między tymi grzybami tkwi w blaszkach, które u gołąbka oliwkowozielonego w pobliżu trzonu są ze sobą poprzecznie połączone.
Należy także pamiętać, że charakterystyczną cechą gołąbka jadalnego odróżniającą go od innych gołąbków jest brak skórki na brzegu kapelusza